U subotu 4. juna u organizaciji „Bunjevačkog informativnog centra“, proslavljen je treći rođendan dičijeg lista „Tandrčak“. Više od 200 dice, koja uče bunjevački jezik u škulama, uživalo je u programu nuz dičiji hor „Tandrčak“, mlade somborske tamburaše „Somborske bećare“ i druge učesnike programa.

Dodiljene su nagrade za najbolje radove na temu „Tandrčkov rođendan“.

Nagrade su dobili:

Specijalna nagrada Jelena Bešlić, 5 godina

I razred Staša Bešlić, OŠ „Vuk Karadžić“ - Bajmok

II razred Denis Vukmanov , OŠ „Bosa Milićević“ - Novi Žednik

III razred Viktorija Tuzlak, OŠ „21. oktobar“ - Sombor

IV razred Jelena Malinović, „Sonja Marinković“ - Subotica

Rođendansko slavlje završeno je nuz tortu i dobre tamburaše.

Posli proslave sva dica koja uče bunjevački u škulama bila su na izletu u organizaciji Nacionalnog savita, na Kelebiji u poznatom turističkom centru, nuz druženje, vožnju fijakerima i uživanju u sadržajima koje ovaj centar nudi.

Video zapis o ovom događaju možte pogledat u cilini, a fotografije možte pogledat ovde.

Pored tekućih pitanja na sadnici su razmatrane važne tačke od značaja za položaj i perspektive bunjevačke nacionalne zajednice

-          Stav nacionalnog saveta o organizaciji manifestacije „Dužijanca 2011.“

-          Analiza rada nacionalnog saveta – ciljevi i perspektive

-          Plan aktivnosti povodom popisa stanovništva.

U vezi sa organizacijom „Dužijance 2011.“ ponuđen je materijal za raspravu u kojem se naglašava

„Dužijanca“ jeste izvorni običaj i kulturno nasleđe Bunjevaca.

Poslednjih godina je organizacija „Dužijance“ poveravana  HKC-u  (hrvatski kulturni centar), uz značajan uticaj pojedinih svećenika Katoličke crkve. Manifestacija je imala prohrvatski karakter i javno je promovisana kao manifestacija takozvanih Bunjevaca-Hrvata, otvoreno negirajući pravo Bunjevcima na samobitnost. Korišćena su hrvatska obeležja, hrvatski jezik, uz naglašeno prisustvo hrvatskih i crkvenih zvaničnika, ali onih iz crkvenih krugova koji javno zagovaraju hrvatstvo Bunjevaca. U takvoj organizaciji grad je učestvovao samo kao pokriće i finansijska podrška. U javnosti  je promovisano da je takva manifestacija navodno gradska manifestacija. O svemu, pored nebrojeno primera, najbolje govore i same izjave dosadašnjeg predsednika Organizacionog odbora Dužijance, Davora Dulića, od kojih citiramo:

„ova manifestacija prerasta kapacitete i potrebe ne samo hrvatske zajednice nego i grada Subotice. Organizacijski odbor će stoga u buduće puno energije trošiti na očuvanje hrvatskog identiteta „Dužijance“, kao bi ona ostala u okvirima hrvatske zajednice...“

Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine, nikada nije sporio mogućnost da Dužijanca, kao izvorni običaj i kulturno nasleđe Bunjevaca, bude osnov za održavanje gradske manifestacije pod nazivom „Dužijanca“, ali čiji bi onda organizator zaista bio grad, uz ravnopravno učešće svih predstavnika nacionalnih zajednica koje u Subotici žive, uz gradska obeležja i obeležja bunjevačke nacionalne zajednice, ili obeležja svih nacionalnih zajednica u Subotici, uz upotrebu bunjevačkog jezika ili pak bunjevačkog, hrvatskog, mađarskog i srpskog jezika ravnopravno.

Dosadašnji način organizacije Dužijance, bio je najblaže rečeno, podsmevanje ovakvim zahtevima i predlozima, a organizacija proslave Dužijance ove godine, koja je dobila jubilarni karakter kao proslava stote „Dužijance“,  poprimila obeležja skandala. Naime, organizacioni odbor zvanično nije bio ni imenovan a samozvani predsednik, javno je nastupao i promovisao organizaciju, sprovodio niz organizacionih radnji za proslavu stote dužijance, a Grad je dodelio sredstva samo jednom učesniku na konkursu za organizaciju i to HKC-u ( konkurs za organizaciju Dužijance na nivou grada je novina i sama činjenica o takvom postupku negira ovogodišnju Dužijancu kao gradsku manifestaciju .. ).Sve je to sa stanovišta interesa bunjevačke nacionalne zajednice nedopustivo.

U raspravi je konstatovano da je u međuvremenu Gradonačelnik Subotice doneo rešenja o imenovanju organizacionog odbora, a da je gradonačelniku, pre nego što je ova sednica održana,  upućen dopis na memorandumu Nacionalnog saveta sa imenima lica iz pojedinih bunjevačkih institucija, a da o tome nisu sva navedena lica konsultovana.

Nakon rasprave jednoglasno su doneti  zaključci:

- Iako je Dužijanca izvorno kulturno nasleđe Bunjevaca Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine prihvata inicijativu da ona bude Gradska manifestacija.

- Da organizacioni odbor  Dužijance bude sastavljen od predstavnika svih nacionalnih zajednica i većinskog naroda . Da se prikaže kulturna baština svih građana Subotice.

- Zahtevamo javnost rada gradskog organizacionog odbora „Dužijance“pošto se troše budžetska sredstava svih građana Subotice.

- Ukoliko se gradonačelnik ogluši po našem zahtevu, Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine neće sprečavati učešće bunjevačkih institucija na  proslavi „Dužijance“ ako to žele pod svojim imenom, ali ne pod imenom i pokroviteljstvom Nacionalnog saveta.

-Nacionalni praznik 15. avgust „Dan Dužijance“ Bunjevački nacionalni savet će obeležavati bez obzira na stav gradonačelnika, na dostojanstven i svečan način.

U vezi analize rada nacionalnog saveta – ciljevi i perspektive

Ponuđen je materijal za raspravu od strane Izvršnog odbora u kojem je naznačeno da je u radu Nacionalnog saveta, a isto tako i Izvršnog odbora i sva četiri odbora Nacionalnog saveta, bilo dosta problema.  Da je novo izabranom rukovodstvu Nacionalnog saveta bio potreban izvestan vremenski period da se upozna sa zadacima i odgovornostima kod preuzimanja odgovornih i veoma zahtevnih funkcija. Da prave primopredaje dužnosti između privremenog organa i novog rukovodstva praktično nije ni bilo.  Da novo rukovodstvo nije bilo upoznato sa odlukama ministarstva za ljudska i manjinska prava  o  usvojanju novih pravila i kriterijumi za raspodelu budžedskih sredstava  koji se primenjuju već u 2011. godini a zbog čega su značajno umanjena sredstva za rad Nacionalnog saveta.

Da je stanje po oblastima sledeće:

Službena upotreba jezika i pisma, - objektivno nije se daleko odmaklo od samog početka odnosno konstituisanja odbora za službenu upotrebu jezika i pisma,

oblast kulture,  - prisutni su pokušaji favorizovanja interesa suprostavljenih strana i interesnih grupa bez dovoljno brige i volje za zajedništvo, za uzajamnu pomoć i zajednički nastup sa ozbiljnim projektima na kokursima. Ozbiljno je ugrožen rad i funkcionisanje institucija kulture zbog ograničenih sredstava i ne uvažavanja od strane lokalne samouprave.

oblast obaveštavanja,  - napravljen je značajan pomak u ovoj oblasti kad su u pitanju Bunjevačke novine i podlistak Tandrčak, prisutna je izvesnost da u drugoj polovini godine novine izlaze umesto mesečno–dvonedeljno. Napravljen je novi web sajt di se vidi ogroman napredak, što se tiče elektronskih medija emituje se radio emisija na Bunjevačkom jeziku i na radio Subotici, ali još nismo ostvarili pravo na svoju redakciju.

oblast obrazovanja,  - ovo je svetla tačka novog Nacionalnog saveta i tu je najviše urađeno. U 13 škola  ima 173 učenika od I-IV razreda, koji uče bunjevački govor sa elementima nacionalne kulture. Stvoreni su uslovi za pripremu nastave i od V-VIII razreda i tu ima dosta posla oko pripreme udžbenika kao i animiranje učenika kao i nastavnog osoblja. Realizacija je otežana zbog nedostatka sredstava, te su nam mogućnosti veoma skromne.

Pored navedenih okolnosti, važan usporavajući faktor je umanjen iznos sredstava iz budžeta za 2 miliona dinara. Ukoliko do kraja polugodišta i pored silnih napora i kontakata sa određenim ministarstvima ne iznađemo povoljno rešenje uz primenu sistema pozitivne diskriminacije, bit ćemo prinuđeni da izvršimo korekciju naših strateških ciljeva iz sve četiri oblasti za šta je i zadužen i odgovoran Nacionalni savet.

U raspravi je, pored navedenog,  konstatovano da je bilo niz kontakata i razgovora sa zvaničnicima Republike Srbije, AP Vojvodine i Grada Subotice, ali bez značajnijih efekata. Konstatovano je takođe, da je bez obzira na probleme koji su bili prisutni u toku formiranja  Nacionalnog saveta, rad saveta bio stabilan u ovom periodu, da je bilo značajnih efekata u početnoj fazi rada saveta, naročito na polju medijske prohodnosti i isticanja problema koji prate bunjevačku nacionalnu zajednicu, ali da su gotovo svi problemi i dalje prisutni.

Ukazano je da je neophodno odmah učiniti novi iskorak u organizaciji rada saveta, i u cilju realizacije postavljenih planova i ciljeva, ostvariti potpuno jedinstvo u radu saveta bez obzira na političke i druge razlike,  i da je potrebno odmah izvršiti potrebne izmene u organizaciji i načinu rukovođenja, a saglasno zajedničkom dogovoru svih učesnika u radu saveta.

Pored gore navedenih konstatacija doneti su i sledeći zaključci:

-          Da se novom raspodelom  budžetskih sredstava nalazimo u veoma teškom položaju te da se podneta analiza rada prihvati uz preporuku da se rukovodstvo Nacionalnog saveta još više angažuje i založi kod obezbeđivanja sredstava za redovno funkcionisanje i rad Nacionalnog saveta.

-          Da se sačini novi finansijski plan i da se precizno izračuna sa čime raspolažemo do kraja 2011. godine.

-          Tražiti zaštitu ljudskih i manjinski prava od države svim raspoloživim pravnim sredstvima i na svim nivoima.

U vezi sa planom aktivnosti povodom popisa stanovništva.

Branko Pokornić, predsednik IO i ranije već formirane radne grupe za sprovođenje aktivnosti vezano za popis, podneo je Nacionalnom savetu Elaborat u formi strateškog plana aktivnosti za popis stanovništva u kojem je detaljno opisano kakvo je stanje i šta je potrebno preduzimati kako bi se ostvarili strateški ciljevi, a to je 15% upisanih Bunjevaca u gradu Subotica i 5% upisanih Bunjevaca u Gradu Sombor, na predstojećem popisu stanovništva.

Nakon rasprave i datih sugestija jednoglasno  donet je zaključak:

-          Da se u celosti prihvati strateški plan aktivnosti za popis stanovništva i da se odmah pristupi realizaciji.

Četvrti konkurs okupio pedeset i pet učesnika koji su žiriju pridali osamdesetak radova. Dičiji radovi dokaz su da bunjevački jezik i dalje živi. Specijalna nagrada za Stevu Proročića

   Ako je sudit po onom što smo vidili u subotu, 21. maja, u Bunjevačkoj matici, nema nevolje za bunjevački jezik. Tušta mladi autora se oprobalo u pisanju proze i poezije, o svemu tom je ocinu dao i stručni žiri, a važnije od tog ko je pobedio u kojoj kategoriji je da mladi naraštaji oće divanit bunjevački, al i vole ga koristit u izražavanju najtananiji emocija.

Rič je o sad već tradicionalnoj manifestaciji „Bunjevačka lipa rič” koja okuplja osnovce i sridnjoškulce koji radovima pisanim na bunjevačkom učestvuju na konkursu.
– Smotra dičijeg stvaralaštva „Bunjevačka lipa rič” prvi je put održana još 2007. godine, već smo se približili malom jubileju od pet godina. Uporedo s konkursima uspivamo i izdat najbolje dičije radove u vidu zbornika.Tako svake godine završnu manifestaciji dilimo u dva dila. U prvom pridstavljamo zbornik, a u drugom biramo najbolje radove  – izdivanila nam je Ana Popov,nosilac projekta.
Baš je tako bilo i ove godine. Prvo  su učenici Osnovne škule „Sonja Marinković” recitacijama pridstavili radove iz trećeg zbornika, koji je ovom prilikom bio promovisan, a potom je došlo na red pridstavljanje najbolji učesnika u 2011. godini. – Principi akcije su ostali isti. Dica tokom godine šalju svoje radove, dal u prozi el poeziji, a stručni žiri posli prigleda svaki rad, i na kraju proglasi najbolje u više starosni kategorija. Ove godine je stiglo najviše radova do sad, i to ne samo iz škula di se uči bunjevački. Imali smo 55 autorai oko 80 radova. Uspili smo ove godine akciju i proširit, pa su tako učestovali i učenici iz Sombora – nastavila je Ana Popov.

Kad se već spominju Somborci, triba kazat da su oni dali velik doprinos održavanju završne svečanosti. Naime, za muzički ugođaj se pobrinila mlada banda „Somborski bećari” kojima je pomogla mala Ana Parčetić i svojim glasom ulipšala njevu svirku.

Prije nego što su se publiki pridstavili najbolji učesnici, prisutnima se obratio Ivan Sedlak, pridisidnik Bunjevačke matice.
– Izuzetno smo  zadovoljni ovom akcijom jel iz godine u godinu imamo sve veći broj učesnika i to iz sve većeg broja škula. Sve to ukaziva koliko je pitanje jezika značajno za svaku nacionalnu manjinu, pa i našu. Mi se sad nalazimo u situaciji kad je jezik jedno od krucijalni pitanja našeg nacionalnog identite. To znaju svi, pa i oni koji žele da naše pravo ospore. Govore da je naš jezik samo dijalekt nekog drugog jezika, da se neće standardizovat. Divane da je arhaičan, da se na našem jeziku ne mož iskazat sve što je specifično za novi svit. Isto tako smatraje da je naš jezik mrtav, da ga ritko ko divani, a i ko ga divani ne mož ga upotribit. Sve to nije tačno, a tonajbolje pokazivaje vaši radovi. Naša aktivnost će dobit i nove forme, i sve su ovo samo koraci ka standardizaciji jezika – kazo je Sedlak.

Nakon što je publika mogla čut radove koje su nagrađeni, organizatori su se odlučili da uruče i specijalnu nagradu. Nju je dobio Stevo Proročić, učenik drugog razreda Sridnje hemijske škole „Lazar Nešić”, za pripovitku „Neposlato pismo”. Tom prilikom mu je Ivan Sedlak svečano uručio člansku kartu Bunjevačke matice, a prisutnima pridstavio novog člana Književnog odbora Bunjevačke matice.

N. Stantić