Poreklo i ime

 

Bunjevci su autohtoni slovenski narod. Smatra se da vode poreklo od Dardana odnosno Dačana, koji su se pred najezdom Bugara doselili na prostore Panonije i Ilirije, sve do Jadranskog mora odnosno Dalmacije u VI veku. Danas u najvećem broju naseljavaju prostore severne Srbije - Vojvodine i južne Mađarske, tačnije, prostor između Baje u Mađarskoj, Sombora i Subotice u Srbiji. Bunjevci su slovenski narod koji je zajedno sa Srbima branio granice od najezde Turaka na sever Evrope. Odigrao je ključnu ulogu nakon pada Austro-Ugarske u prisajedinjenju Vojvodine Kraljevini Srbiji 1918. godine.

zastava
Bunjevci su narod koji je u svojoj istoriji najviše bio izložen asimilaciji od većinskih vladajućih naroda sa kojima su živeli, a najveća asimilacija nad ovim narodom izvršena je od komunističkih vlasti 1945. godine kada su jednim dekretom pripojeni hrvatskom korpusu.
Večitim svojatanjima, koja i danas postoje, Bunjevci su se odbranili zahvaljujući svom jeziku, kulturi i tradiciji, što su kroz vekove negovali i sačuvali iako im je to mnogo puta bilo zabranjivano. U svom govoru koriste štokavsko-ikavsko narečje.
O poreklu i nazivu „Bunjevac” postoje razna tumačenja ali ni jedno nije sa sigurnošću potvrđeno.

 

 

 

       Kliknite na fotografiju da biste je uvećali

                   Dekret GNOOV-a iz 1945. godine

 

Način života, običaji i nošnje

 Bunjevci su oduvek živeli u većim porodičnim zajednicama, na većim porodičnim imanjima „salašima” i zbog toga kod Bunjevaca je preovladavalo patrijalhalno vaspitanje. I danas se pretežno bave poljoprivredom i stočarstvom. Način života, skromnost i štedljivost, uticao je na arhitekturu tj. izgradnju stambenih, pomoćnih i drugih objekata koje karakterišu potrebe i funkcionalnost na imanjima, odnosno salašima. Migracija stanovništva sa sela u grad dovela je do drastičnog smanjenja broja salaša.

 

Bunjevci su po veroispovesti katolici i u svojim verskim običajima su sačuvali elemente izvornog hrišćanstva. Još i danas su običaji Bunjevaca duboko vezani za verske svetkovine: uskršnje običaje, Duhove, zahvale Bogu za uspešnu žetvu – Dužijanca, pojedinačne slave svetaca – imendane, božićne i druge običaje.

 

Osnovni delovi muške i ženske bunjevačke odeće rađeni su od domaćeg platna koje su proizvodile i obrađivale žene. Dopunu platnenoj odeći činili su krzneni i sukneni odevni predmeti. U XIX i XX veku imućniji Bunjevci su za svečanu odeću koristili skupocene materijale od lionske svile opšivene zlatnom srmom. Žensku narodnu nošnju karakterišu široke duge suknje i bluze bogato ukrašene specifičnim vezom – šlingerajem, svakodnevna radna odeća od piketa i sefira, kod starijih žena obavezna marama, a zimi kratke bundice od ovčijeg krzna – otunčice. Mušku narodnu nošnju karakterišu, široke platnene gaće koje su se nosile leti u vreme poljoprivrednih radova, čakšire, bogato ukrašeni prsluci sa srebrnim dugmadima, leti opanci, zimi klompe, čizme na koje su se stavljale zvečke na igrankama, mali tvrdi okrugli šeširi, kratki kaputi sa astraganom, krznene čakšire i popršnjaci, opaklija, itd. Odeća koja se nosila tačno je odražavala položaj i status osobe u porodici i društvu.


Umetnost

Suživot sa prirodom uticao je i na domaću radinost i umetnost kako likovnu tako i muzičku. U likovnoj umetnosti Bunjevaca preovladavaju motivi salaša, pejzaži i verski motivi u tehnici izrade slika i predmeta od slame. U muzici preovladavaju mirni tonovi melodičnost i teme iz života. Tambura kao kultni instrument kod Bunjevaca na svojstven način odražava karakteristike življenja. Muziciranje na ovom instrumentu prepoznatljivo je kao bunjevačko: bunjevačko momačko kolo, veliko i malo bunjevačko kolo, devojačko, babačko, tandrčak itd. pesme: "Kolo igra", "Podvikuje bunjevačka vila", bećarci itd. Najpoznatiji muzičari na tamburi kod Bunjevaca su: Tumbas Pere Hajo, Lazar Malagurski itd.

 

Značajnije ličnosti književnosti Bunjevaca su: Ivan Antunović, Ambrozije Šarčević, Blaško Rajić, Mijo Mandić, Lovro Bračuljević, Grgo Peštalić i drugi. Svi oni su se pored književnog rada bavili i dokazivanjem autohtonosti i samobitnosti bunjevačkog naroda.

 

Nacionalni savet

Najviša institucija bunjevačkog naroda je Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine. Nacionalni savet radi i deluje po principu rada odbora: za informisanje, obrazovanje, kulturu i službenu upotrebu jezika.

 

Osnovni zadatak svih bunjevačkih institucija je očuvanje jezika, kulture, tradicije i samobitnosti, priznavanje Bunjevaca kao konstitutivnog naroda, borba protiv asimilacije, sprečavanje svojatanja od drugih naroda i ostvarivanje svih prava koja po međunarodnim konvencijama Bunjevcima pripadaju.

 

Bunjevačka svečana pesma

 

PODVIKUJE BUNJEVAČKA VILA


Podvikuje Bunjevačka vila,
iz oblaka raširila krila.
Oj, Bunjevče probudi se sada,
starešino Subotice grada.

Mene mati učila pivati,
pivaj sine da Bunjevci žive.
Nek nam živi naša mila Bačka,
tamburica, pisma bunjevačka.

Ne zovemo samo bogataše,
već i druge stanovnike naše.
Ja sam sinak Subotice grada,
nedam više da moj narod strada.